«نسیم وصال» با صدای اکبر عاشوری
رادیو ایران و تفسیر موضوعی قرآن
چند صباحی است كه رادیو ایران با پخش ویژهبرنامههای مختلفی در سحرگاهان سعی دارد چند ساعت مانده به وقت خلوص را به مردم یادآوری كند. از ذكر و تقوا بگوید و درهای باز توبه و در این بین ویژهبرنامه «نسیم وصال» نهتنها از لحظه در زدن دلهای زنگار زده برای زدودن و حاضر شدن به مهمانی خدا میگوید، بلكه تشنگان معرفت را به سرچشمه وصال نوید میدهد و به شرح حال زندگانی انسانهای عارف و باتقوایی میپردازد كه حاصل عمر آنها الگویی است برای كسانی كه به دنبال فیض و كمال میگردند.
صبح یك روز سرد زمستانی. اینجا ساختمان شهدای رادیو، استودیوی 21 برنامه «نسیم وصال» كاری از گروه اندیشه رادیو ایران!
داخل استودیو نصرتالله اكبری با آرامش خاصی متنها را نگاه میكند، حسن آقاجانی تهیهكننده برنامه مشغول گوش دادن به یك موسیقی برای برنامه و اكبر عاشوری، سردبیر برنامه در حال نوشتن متنی برای مناجات آخر برنامه است.
وقتی كه علیاصغر حاجمهدی ارتباطات و مسوول ادیت وارد استودیو میشود، ضبط برنامه آغاز میشود.
صدای چهچهه چند بلبل و پرنده خوشآواز، صدای آبشار، صدای تازه شدن، صدایی به رنگ پرواز. انگار كه احساس میكنی در بهترین قطعه زمین ایستادهای، شاید بهشت، احساس سبكی میكنی. آرم برنامه همراه با افكت با اجرای پراحساس مرتضی حافظی این حس را در تو به وجود میآورد كه بایستی تو هم همصدا با غنچههای نوشكفته گل سرخ و پروانههای رنگارنگ ذكر خدا را بگویی و فقط و فقط در برابر او سر تعظیم و كرنش فرود آری. پس از آن نصرتالله اكبری با صدای رسایش میگوید: «بسمالله نور. به نام خدایی كه نور آسمانها و زمین است و تمامی تاریكیها در برابر عظمت روشنگری او بیارزشند. سلام شنوندگان سحرخیز و بیدار. امروز هم با برنامه نسیم وصال با ما همراه باشید.»
عاشوری كه تا دیروز سردبیر برنامههای مختلف معارفی را برعهده گرفته امروز در نقش مجری به چه خوبی از پس این مسوولیت برآمده است. او با لحنی آرام آنقدر قشنگ با مخاطب خود درخصوص فرق صراط و سبیل صحبت میكند كه به دلت مینشیند و دوست داری ساعتها شنونده مفاهیم اخلاقی و تفسیری قرآن از رادیو باشی
به یاد حرف عاشوری میافتم كه قبل از ضبط برنامه برایم تعریف كرده بود: «آقایی با برنامه تماس گرفته و گفته كه قصاب است و لحن صدای گوینده برنامه او را مجذوب به شنیدن این برنامه سحرگاهی كرده است. این شنونده سحرخیز از عوامل برنامه خواسته به مغازه قصابی او بیایند و گوشت خوب ببرند.»
صدای پرنفوذ و مهربان اكبری حس خوبی را به شنوندگان برنامه منتقل میكند. به یقین شبزندهداران برنامه خرسندند از این كه كسی در آن موقع شب بیدار است و فرصت آشتی با خدا را به آنها یادآوری میكند. بعد از پخش یك همخوانی قرآنی اكبری ادامه میدهد: «بله عزیزان شنونده روزهای گذشته درخصوص زندگی رجبعلی خیاط صحبت كردیم و درسهایی از آن مجاهد گرفتیم. امروز هم به ادامه زندگینامه شیخعلی رجبعلی خیاط میپردازیم.»
اكبری با خواندن چند حكایتی كه موضوع واحدی دارد به این مساله میپردازد كه انسان با انجام دادن اعمال صالح، خود را برای خدا آراسته میكند یا برای خودش. بعد ادامه میدهد: «رجبعلی خیاط فرمودند: خدا ترس ندارد اگر او ما را نپسندد و كارهای ما مورد قبول او قرار نگیرد چه خاكی بر سرمان بكنیم.» پس از پخش آیهای از قرآن كریم همراه با ترجمه آن در مورد همین موضوع، كارشناس برنامه درخصوص بیان عاقبت و سرانجام كار صحبت میكند. اینكه هر سربالایی سرازیری دارد و هر شروعی پایانی دارد و قرآن كریم در روایات متعددی مردم را تذكر به پایان كار میدهد. اگر قرآن میگوید: رباخوار در روز قیامت له میشود. یعنی میخواهد با بیان نتیجه آن جلوی رباخواری را بگیرد.
بخش اول برنامه با كارشناسهای مختلف درخصوص ترس از مرگ، توبه منافقان و عذاب منافقان در هنگام مرگ، پخش آیات مربوط به این موضوع و ترجمه آن و در آخر ماجرای وفات شیخعلی رجبعلی خیاط تمام میشود.
عاشوری: طبق تجربهای كه طی این چند سال به دست آوردهام حس برنامه هنگامی كه گوینده فقط اسم كارشناس را معرفی میكند، گرفته میشود. در واقع نقض غرض میشود. چون ما میخواهیم مطلبی را به شنونده و دادن حسی انجام دهیم. با آمدن صدای خیلی كلیشهای گوینده كه شخصیت را معرفی میكند ما به آن مقصود و حس كامل نمیرسیم
بخش دوم برنامه را كه تفسیر قرآن است خود اكبر عاشوری اجرا میكند. عاشوری كه تا دیروز سردبیر برنامههای مختلف معارفی را برعهده گرفته امروز در نقش مجری به چه خوبی از پس این مسوولیت برآمده است. او با لحنی آرام آنقدر قشنگ با مخاطب خود درخصوص فرق صراط و سبیل صحبت میكند كه به دلت مینشیند و دوست داری ساعتها شنونده مفاهیم اخلاقی و تفسیری قرآن از رادیو باشی.
او می گوید: كسانی كه سحر دارند و سحرخیز هستند نسبت به خودشان یك شناخت دیگری دارند. پس نیازشان یك نیاز اساسی و نیاز خاص به شمار میآید و برنامهساز برنامه ویژه سحر بایستی به این موضوع آگاهی داشته باشد. ثانیا براساس این نیاز تولید محتوا كند یعنی پس از شناخت مخاطب درصدد پاسخگویی به نیازهای این چنین مخاطبی باشد. مشتری سحر این نیست كه الفبا یاد بگیرد. او سحر را شناخته كه بیدار شده، او دنبال فضای خاصی است كه شناخت بهتری از خدا پیدا كند.
اكبر عاشوری سردبیر موفق برنامههای معارفی كه برنامه سحرش در ماه مبارك رمضان تقدیر شد برایم میگوید: «برنامه نسیم وصال از دو قسمت «بررسی سیره بزرگان» و «تفسیر قرآن» تشكیل شده كه در بخش نخست اخلاص توكل عالمان ربانی مطرح میشود و در بخش دوم تفسیر حمید از تفاسیر مختلف قرآن همچون المیزان، نمونه، نسیم حیات بهرامپور، نور استاد قرائتی و تفسیر آقای مظاهری بررسی میشود.
وقتی از عاشوری میپرسم چرا در برنامه از تفاسیر مختلف استفاده میكنید؟! میگوید: «اغلب تفسیرهایی كه از قرآن وجود دارد ثقیل نوشته شدهاند و عامهپسند نیستند و تنها افراد خاصی میتوانند این تفاسیر را دنبال كنند؛ بنابراین در برنامه «نسیم وصال» تصمیم گرفتیم این تفاسیر را به زبان عامه برگردانیم تا همه متوجه شوند و شنونده آن باشند. زیرا جامعه ما احتیاج بیشتری به ترجمههای دقیق دارد. همچنین برای تاثیر خوب ترجمه قرآن كریم برشنوندهها از صداهای دكتر سعید نیكنام، هدایت و نصرتالله اكبری استفاده میكنیم.
این سردبیر رادیو از برنامه «نسیم وصال» به عنوان یكی از برنامههای قدیمی رادیو یاد میكند و میگوید: «از زمانی كه به یاد دارم این برنامه از رادیو ایران پخش میشده و شاید درگذشته نام دیگری داشته است. دوستان زیادی در گروه ایران و اندیشه برای ساخت این برنامه كار كردند و از اول دی ماه قرار بر این شد كه من سردبیری «نسیم وصال» را برعهده بگیرم.
اغلب تفسیرهایی كه از قرآن وجود دارد ثقیل نوشته شدهاند و عامهپسند نیستند و تنها افراد خاصی میتوانند این تفاسیر را دنبال كنند؛ بنابراین در برنامه «نسیم وصال» تصمیم گرفتیم این تفاسیر را به زبان عامه برگردانیم تا همه متوجه شوند و شنونده آن باشند. زیرا جامعه ما احتیاج بیشتری به ترجمههای دقیق دارد. همچنین برای تاثیر خوب ترجمه قرآن كریم برشنوندهها از صداهای دكتر سعید نیكنام، هدایت و نصرتالله اكبری استفاده میكنیم
او ادامه میدهد: ساخت چنین برنامههایی به 30?یا 40 نفر محقق نیاز دارد؛ این در حالی است كه تنها 3 تا 4 نفر نهایت نیرویی است كه با ما كار میكنند. «مطالب قرآنی» را احمد دهنوی، «سیره بزرگان» را عبدالله علایی و «گفتار بزرگان» را محمد پورابراهیم تهیه میكنند و كل میكسهای برنامه را وحید بیات انجام میدهد.
از آقای عاشوری میپرسم بخش دوم برنامه خیلی روی مخاطب تاثیرگذار است. چطور شد كه تصمیم گرفتید این بخش را خودتان اجرا كنید؟
میگوید: «طی دو ماه گذشته تفاسیر مختلفی را زیر و رو كردم. مقالات مختلفی را در اینترنت خواندم. حتی اگر آن مقالات مشتركاتی هم داشته باشد، از آن رد نمیشوم و دوباره آن را مطالعه میكنم. دوست داشتم بخش دوم كه بخش تفسیر قرآن است، در مخاطب اثر بگذارد. با شناختی كه از مخاطب طی این سالها به دست آوردهام سعی كردم نحوه صحبت كردنم مطابق با فهم آنها باشد. در واقع كل هنر من این است كه آدابتور، (تبدیلكننده) برنامه شدهام.»
عاشوری زیرلب زمزمه میكند: «ای كاش ما را فرصت زیر و بمی بود چون نی به شرح عشق بازیمان دمی بود. ای كاش صدای خوبی داشتم. بیان سلیسی داشتم، آن موقع بهتر میتوانستم با قرآن و مردم جمعی را تشكیل دهیم و لذت ببریم.»
وقتی از عاشوری میپرسم از تواشیحهای مختلفی به جای موسیقی در دل برنامه استفاده كردهاید، آیا فكر نمیكنید كه تواشیحها هم تكراری شود؟! میگوید: یكی از نكات ضعف برنامههایی كه نمیتوانند از موسیقی استفاده كنند، نبود تواشیحهای مختلف است و حق انتخاب برنامهساز خیلی كم است. ظرف یك ماه تواشیحها به تكرار میرسد. عاشوری از گروههای تواشیح دعوت میكند كه اگر تواشیحهای آمادهای دارند به اداره كل نغمات آئینی رادیو مراجعه كرده تا برنامهسازان بتوانند از آن نغمهها استفاده كنند.
از عاشوری میپرسم چرا اسامی كارشناسان برنامه گفته نمیشود؟ میگوید: «البته شنوندگان حق دارند كه بدانند چه كارشناسی و با چه معلوماتی با آنها صحبت میكند، ولی طبق تجربهای كه طی این چند سال به دست آوردهام حس برنامه هنگامی كه گوینده فقط اسم كارشناس را معرفی میكند، گرفته میشود. در واقع نقض غرض میشود. چون ما میخواهیم مطلبی را به شنونده و دادن حسی انجام دهیم. با آمدن صدای خیلی كلیشهای گوینده كه شخصیت را معرفی میكند ما به آن مقصود و حس كامل نمیرسیم.
تا یادم نرفته بگویم در برنامه سحرگاهی «نسیم وصال» هر سحر از ساعت 4/30 زندگینامه عارفان فیسبیلالله بررسی میشود.
منبع: روزنامه جام جم